Phải nói ngay: Đông y không có tên bệnh Gan nhiễm mỡ, bởi vì
các tên bệnh trong Đông y thường là tập hợp các hội chứng hoặc bệnh do rối loạn
công năng các tạng phủ do nguyên nhân nào.Bệnh gan nhiễm mỡ mới xuất hiện mấy
thập niên gần đây, nhờ có sự trợ giúp của máy siêu âm ổ bụng, ở xét nghiệm máu
và xét nghiệm chức năng gan, thấy có sự biến đổi khác thường.
Cách
chẩn đoán bệnh của Đông y: Dựa vào 4 bước sau:
- Nhìn (vọng) quan sát vẻ mặt, thần sắc, dáng người.
- Nghe (văn) âm thanh tiếng nói, tiếng ho, tiếng thở, ngửi
mùi hơi thở và các chất thải như đờm, nước tiểu, phân…
- Hỏi (vấn): + Về nguyên nhân xuất hiện triệu chứng bệnh.
+ Mức độ bệnh: nặng, nhẹ, ít, nhiều
+ Thời gian mắc mới hay đã lâu
+ Tính chất bệnh liên quan đến nóng, lạnh… hay thức ăn…
- Sờ (thiết): xem mạch, sờ bụng, sờ da tay chân…
Từ 4 bước trên
ta thấy gan nhiễm mỡ thường gặp ở người béo, bụng to, điều kiện ăn uống dư dật,
ăn nhiều lại ít vận động. Nhìn người thường to béo nặng nề, da mặt có thể sạm.
Hỏi kỹ giai đoạn đầu người đó có thể ăn
nhiều – khi tăng cân nhiều thường ăn ít – nhưng lại ngại hoạt động - ngồi hay
nằm nhiều - khả năng di hoá giảm.
Gan nhiễm mỡ
giai đoạn đầu, chưa có triệu chứng gì, giai đoạn sau, do mỡ bao bọc tế bào gan
làm giảm chức năng của gan như tạo đường, tiêu đường - tạo mỡ tiêu mỡ - tạo đạm
tiêu đạm - tạo urê… chống độc, điều hoà tuần hoàn máu (chứa máu), dẫn tới sơ
gan.
Mỡ đã xâm nhập
vào gan nghĩa là xâm nhập được vào các cơ quan khác như xâm nhập vào tim mạch
làm hẹp và cứng lòng mạch gây cao huyết áp, nhồi máu cơ tim. Mỡ xâm nhập vào
thận gây làm giảm khả năng bài tiết của thận. Ở người gan nhiễm mỡ hay xuất
hiện bệnh cảnh đa phủ tạng – Vì vậy phòng và chữa gan nhiễm mỡ là phòng bệnh đa
phủ tạng - là phòng bệnh tim mạch – là
bệnh rối loạn chuyển hoá. Khi bệnh đã nặng, rất khó điều trị và thuộc bệnh Nan trị.
Phòng
thế nào?
Trước hết cần
có chế độ sinh hoạt điều độ, cơ thể luôn ở thể vận động. Hạn chế ngồi lâu, đứng
lâu - Nếu do tính chất công việc cũng cần lưu tâm để sau mỗi giờ có đổi tư thế - ví dụ như từ trạng thái ngồi
sang trạng thái đi lại – Tay chân luôn được
vận động để khí huyết lưu thông.
Hạn chế ăn mỡ
động vật và chất nhờn béo, không ăn quá thừa chất; Thịt, đường, mỡ. Trong bữa
ăn nên xen kẽ thịt, rau, đậu, giảm uống bia rượu.
Người từ 45
-50 tuổi hạn chế ăn đường, tinh bột và chất béo, hạn chế uống bia rượu
Tập thể dục có
động tác vận động tay chân, cơ bụng.
Tập thở sau
khi đã vận động cơ bắp.
Hạn chế các
bực tức, uất ức - cần phải giải toả bằng cách chia sẻ tâm sự với bạn bè, cha
mẹ, anh chị em…Đông y lưu ý uất hại can, nhưng buồn bực uất ức kéo dài dễ gây
rối loạn chuyển hoá - lắng đọng mỡ ở các tạng phủ.
Thuốc
điều trị: Tuỳ thuộc vào triệu chứng của người bệnh. Nếu người béo tăng
cân bụng to, là có nguy cơ gan nhiễm mỡ, có thể dùng:
- Nước rau má.
- Nước nhân trần
- Actiso uống hàng ngày.
Người béo bệu
có thể dùng bài:
Bạch linh 12g bán hạ 12g
Trần bì 12g Sơn tra 20g
Hương phụ chế 16g sắc uống
Hoặc bài: Nhân
trần 12g Chi tử
8g
Hoàng cầm 10g Chỉ thực 12g
Trạch tả 12g
Khi đã phát
hiện gan nhiễm mỡ có thể uống phối hợp Actiso 12g với bài:
Bạch linh 12g Cam thảo 6g’
Bạch truật 12g Gừng 8g
Bạch thược 12g Uất kim 12g
Sài hồ 12g Đương qui 12g Sắc
uống.
Hoặc bài: Nhân
trần 12g Bạch truật 12g
Bạch linh 12g Trạch tả 12g
Sa tiền 12g Ý dĩ 16g
Xích thược 12g Sơn tra 16g Sắc uống.
Hoặc bài: Sài
hồ 12g Hậu phác 12g
Đương qui 12g Đại táo 12g
Chỉ thực 12g Bạch thược 12g
Xuyên khung 122g Uất kim 12g Sắc
uống.