Đông y đã biết vai trò của thời tiết khí hậu tác động đến sinh vật nói chung và con người nói riêng từ hàng vạn năm rồi. Sau Galilee thì con người biết được sở dĩ có khí hậu khác nhau tháng nào ấm tháng nào lạnh, khi nào mưa, khi nào khô, đó là do quả đất quay quanh mình nó và nó quay quanh mặt trời, lúc gần, lúc xa mặt trời. Do quả đất quay tạo ra từ trường và lực hút khác nhau, tuỳ vị trí đất nước trên trái đất mà có một muà, hai mùa, hay 4 mùa xuân, hạ, thu, đông.

          Mỗi mùa có độ ẩm, gió, nhiệt độ khác nhau, chúng tác động lên sinh vật và con người mà người xưa đã tổng kết “ Xuân sinh, hạ trưởng, thu thu, đông tàng”

          Mùa xuân ấm và ẩm giúp cho cây đâm chồi nẩy lộc, một số cây ra hoa kết trái. Nhưng mùa xuân năm nay ở nước ta có rét đậm, rét hại, là trái thường, mà trái thường dễ sinh bệnh.

          Đông y chỉ ra 3 nhóm nguyên nhân gây nên bệnh tật thì số một là do khí hậu và thời tiết trái thường gọi chung là lục dâm. Lục dâm bao gồm: Phong (gió), hàn (lạnh), thử (nắng), Thấp (ẩm thấp), táo (khô ráo), hoả (sức nóng). Gió dễ gây triệu chứng sổ mũi, hắt hơi, ho thúng thắng lạnh làm khí huyết kém lưu thông, dễ sinh đau nhức khớp, đầy chướng bụng. Mùa xuân có độ ẩm cao thường cũng có mưa phùn gây ẩm thấp, lạnh càng lạnh hơn. Những người thể trạng đàm trệ dễ bị tăng. Bệnh viêm mũi xoang, mẩn ngứa ngoài ra khi gặp hoa nở, dễ tăng nặng hơn. Đông y cũng biết  và đã ghi “ Đông thương vu hàn xuân tất bệnh ôn” nghĩa là mùa đông bị hàn tà mùa xuân dễ bị bệnh truyền nhiễm.

          Như vậy phòng bệnh mùa xuân Mậu tý phải chú ý thứ nhất là khí hậu thời tiết. Năm Mậu Tý này trời lạnh kéo dài – Lạnh tác động vào ngoài da gây co mạch, giảm sự nuôi dưỡng, giảm sức chống đỡ bệnh tật, Lạnh khí hít thở vào hệ hô hấp gây lạnh trong phổi, trong xoang… viêm khí phế quản, hen phế quản đặc biệt ở trẻ nhỏ. Một số thương tâm do lạnh đã gây chết trẻ nhỏ khi bố mẹ đèo xe máy cho ngồi trước đi trên cầu Chương Dương hay đi ra đồng ở Sóc Sơn. Vì vậy mặc ấm chưa đủ, cần sưởi ấm không khí lên nhiệt độ 20-25 độ cho các cháu và cụ già thở, làm nóng không khí chứ không được đốt nóng không khí, dùng lò than sưởi, lò đốt sưởi sẽ lấy đi lượng oxy(21%) trong không khí, lại tăng lượng CO2 (bình thường 5%) sẽ gây độc cho cơ thể có thể chết người.

 Phòng bệnh trong mùa xuân này là nên ăn thức ăn nóng, uống nóng để cơ thể đỡ mất nhiệt của cơ thể. Đi chơi xuân nên ngoài việc mặc ấm nên chú ý ấm bàn chân, ấm đầu và 2 tai, nên có khăn và mũ. Hai lỗ tai dẫn khí lạnh vào trong sâu, làm tăng cái lạnh. Hai bàn chân có huyệt Dũng tuyền và các điểm đại diện của cột sống, nên lạnh bàn chân là lạnh vào thận, lạnh vào xương. Rang nóng ngải cứu chườm nóng bàn chân cho người già và trẻ nhỏ, giữ ấm bàn chân là tăng sức nóng lên nhiều.

          Nếu sức khoẻ bình thường không có cao huyết áp không có bệnh thận, những ngày lạnh nên ăn tăng mặn bằng nước mắm. Nước mắm càng ngon sức chống lạnh càng tốt. Những người ho thúng thắng hay dễ ra mồ hôi khi đi ngoài trời có gió và lạnh nên mang theo và ngậm ô mai gừng, mứt gừng hoặc kẹo bạc hà. Không có kẹo mứt thì lấy củ gừng tươi, rửa sạch thái lát mỏng, bọc trong giấy trắng bỏ túi, vừa đi vừa nhấm 1 lát gừng sẽ giảm ho và chống được cảm lạnh.

          Người hay bị hắt hơi chảy mũi trước mùi hoa hay mùi lạ, nên tự xoa hai bàn tay vào nhau cho nóng rồi dùng 2 ngón tay trỏ và ngón giữa xát nhẹ nhàng, từ lỗ mũi lên gốc mũi, làm nhiều lần sau đó dùng đầu ngón tay trỏ ấn huyệt Nghinh hương(vị trí huyệt ở chân cánh mũi với nếp mũi má). Ấn huyệt độ 3 phút, xoa xát và ấn huyệt thời gian 20-30 phút mũi sẽ thông. Có thể tiếp tục du xuân.

          Xuân Mậu Tý trời giá lạnh kéo dài cần cảnh giác với tiêu chảy (Phạm vi bài này chỉ nói đến tiêu chảy do lạnh không đề cập đến yếu tố ô nhiễm của thực phẩm). Có thể lấy củ gừng khô, nướng cho cháy vỏ (Đông y gọi là ổi khương), cạo bỏ phần cháy, thái lát mỏng độ 1-2 ly bỏ túi, khi thấy đầy bụng có thể giã nát, uống cùng nước sôi hoặc không có nước sôi thì cho miệng nhai độ 3 miếng nuốt cả bã là có thể tiếp tục du xuân.

Đi chơi xuân phòng gió lạnh em ơi