1.
Đông y quan niệm thế nào là người cao tuổi
Cơ thể con người có lục phủ ngũ tạng, tùy thuộc vào mức độ
hoạt động của tạng phủ mà con người ở các thời kỳ: sinh, trưởng, lão, bệnh, tử.
Trong các tạng: tâm, can, tỳ, phế, thận thì vai trò của lão hóa liên quan nhiều
đến tạng thận. Thận thuộc hành thủy. Sách Nội kinh có ghi:
“Con gái 7 tuổi thiên quý đến-cơ thể thay răng mọc tóc; 7
x 2=14: thiên quý đủ- cơ thể phát triển có kinh nguyệt, có thể sinh con; 7 x 7=49:thiên quý cạn, các cơ quan hoạt động
đều giảm, cơ thể dần già hóa.
Con trai 8 tuổi thiên quý đến, thay
răng mọc tóc; 8 x 2=16: thiên quý đủ- cơ thể phát triển có thể sinh con; 8 x 8=64: thiên quý cạn, các cơ quan hoạt động
đều giảm, cơ thể dần già hóa.”
Như vậy nữ 49 tuổi, nam 64 tuổi có biến
đổi nhiều. Ngày nay tuổi thọ cao nên tuổi này có thể nâng lên nhưng cơ bản vẫn
theo quy luật này.
Người cao tuổi thường mắc bệnh gì?
Ở người cao tuổi các tạng phủ đều giảm
hoạt động nên chính khí (sức đề kháng) giảm và tà khí (tác nhân gây bệnh) có thể
tấn công vào nhiều tạng phủ- xuất hiện nhiều bệnh tật:
-
Tâm chủ thần minh: người già hay quên, dễ lẫn, mất ngủ...
-
Tỳ chủ vận hóa: người già hay chán ăn, chậm tiêu, táo bón
hoặc ỉa lỏng
-
Can chủ cân, tàng huyết: người già dễ chóng mặt, hoa mắt,
đau mỏi cơ bắp, đi lại khó, mắt mờ
-
Phế chủ khí: người già thường ho, thở yếu, chóng mệt
-
Thận chủ cốt, tàng tinh: người gìa hay đau lưng, đau
xương, mỏi gối, tai ù, giảm thính (nghe kém) hoạt động sinh dục giảm, dễ bị
tiêu khát (tiểu đường).
Trong phạm vi bài này xin giới thiệu về
bệnh lý ở thận
2.
Giới thiệu 2 nhóm bệnh cụ thể:
a.
Bệnh ở xương cổ và xương thắt lưng
-
Thoái hóa đốt sống cổ, hẹp đốt sống cổ thường có các triệu
chứng:
+ hay mỏi đau cổ gáy, đau đầu
+ đổi tư thế dễ choáng
+ có thể tê đau vai, cánh cẳng tay
ngón bàn tay
+ nấc, nghẹn
-
Thoái hóa đốt sống thắt lưng thường có các triệu chứng
sau:
+ đau vùng thắt lưng, đau lan xuống mông, chân, gót chân
+ dễ bị chuột rút khi gặp lạnh (thận và bàng quang liên
quan)
+ có thể rối loạn đại tiểu tiện (thận chủ nhị tiện)
+ cúi ngửa hạn chế đi nhiều, đứng lên đều đau tăng
Bệnh ở thận ảnh hưởng đến hoạt động sinh dục- giảm hoạt động
sinh dục
b. Bệnh tiêu khát: biểu hiện triệu chứng
điển hình là
+ ăn nhiều, uống nhiều
+ đái nhiều
+ mệt mỏi, gày sút
Bệnh mắc lâu triệu chứng nhiều khi không rõ.
Ngày nay kết hợp với
y học hiện đại: xét nghiệm máu để xác định chẩn đoán cẩn đoán sớm và
chính xác bệnh tiêu khát (tiểu đường)
Nguyên nhân do thận âm
hư, huyết ứ, phế âm hư, vị nhiệt
3. Cách phòng và chữa bênh ở người già
thế nào?
-
Sinh hoạt điều độ: giờ nào
ăn, giờ nào ngủ, giờ nào lao động học tập, giải trí. Khi giờ ăn thay đổi gọi là
quá bữa, sẽ chán ăn. Khi giờ ngủ thay đổi là quá giấc sẽ khó ngủ.
-
Ăn thức ăn đủ tứ khí: hàn
nhiệt, ôn lương
l đủ ngũ sắc: xanh, đỏ, trắng, vàng, đen
l đủ ngũ vị: chua, cay, mặn, ngọt, đắng
không quá thiên về khí nào hay vị nào.
Mỗi màu mỗi vị sẽ vào 1 tạng nhất định để bổ cho tạng đó. Riêng người bệnh tiểu
đường không ăn đường và quả ngọt, giảm thịt mỡ, nên ăn các loại dưa, các loại đậu.
-
Không đứng lâu, ngồi lâu,
không khiêng vác nặng
Dùng thuốc:
-
Bổ thận âm và dương
-
Bổ khí huyết
Bài thuốc chữa bệnh cột sống:
Thục địa Hoài sơn
Sơn thù Đan
bì
Đỗ trọng Độc hoạt
Đương qui Xích thược
Hồng hoa
Bài thuốc chữa bệnh tiêu khát
Sinh địa Hoài
sơn
Sơn thù Sinh
kỳ
Thiên hoa phấn Xích thược
Tri mẫu Hoàng
bá
Tùy bệnh thày thuốc
sẽ gia giảm cho thích hợp
Nên kết hợp với xoa
bóp vùng cột sống, cạnh cột sống vùng cổ và thắt lưng. Có thể kết hợp với châm
cứu, giác và kéo dãn cột sống cổ và thắt lưng.
Cũng có thể rang ngải
cứu, hoặc lá lốt; dải ra giường để nằm đè thắt lưng vào đó giúp cho chân thận được ấm
lên